Τάσσονται «υπέρ» της θέσπισης των εθνικών προδιαγραφών, που θα λειτουργούν ως «δικλείδα ασφαλείας» για την προστασία των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα — «Σε σωστή κατεύθυνση η νέα νομοθεσία για τις Μονάδες Παιδικής Προστασίας»
Με ανακοίνωσή του το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) δήλωσε ότι αναγνωρίζει και επικροτεί τη θέσπιση αυτών των Εθνικών Προδιαγραφών, σύμφωνα με την απόφαση που δημοσίευσε το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων την Τετάρτη 11 Μαΐου 2022.
Σε ανακοίνωσή της η UNICEF δήλωσε τα εξής:
«Το κρίσιμο αυτό βήμα για τη μεταρρύθμιση της παιδικής προστασίας στην Ελλάδα αποτελεί βασική εγγύηση ότι κάθε παιδί που παραμένει σε ιδρυματική φροντίδα στην Ελλάδα ζει σε ένα ασφαλές περιβάλλον και έχει πρόσβαση σε ποιοτικά εναρμονισμένες υπηρεσίες, κρίσιμες για την ευημερία και την ανάπτυξή του.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο Εθνικών Προδιαγραφών καθώς και οι συνεχείς προσπάθειες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης του εθνικού συστήματος αναδοχής συνάδουν με τις συστάσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα καλείται να «αναπτύξει μια σαφή πολιτική για την αποϊδρυματοποίηση και την αναδοχή, διασφαλίζοντας ότι κάθε παιδί που στερείται οικογενειακού περιβάλλοντος λαμβάνει την κατάλληλη φροντίδα και προστασία, και να εισάγει μέτρα με τα οποία εξασφαλίζεται η αποτελεσματική λειτουργία, η εποπτεία και η αξιολόγηση των υφιστάμενων ιδρυματικών δομών και των προγραμμάτων αναδοχής», ενώ, παράλληλα, εναρμονίζονται πλήρως με την Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί.
Η UNICEF αναγνωρίζει ότι οι Εθνικές Προδιαγραφές λειτουργούν ως μία πρόσθετη δικλείδα ασφαλείας για την προστασία των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα, ένα απαραίτητο βήμα μέχρις ότου ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος παιδικής φροντίδας.
Η μεταρρύθμιση του συστήματος θα έχει επιτευχθεί όταν όλα τα παιδιά που έχουν την ανάγκη κρατικής προστασίας ανατεθούν στη φροντίδα μιας οικογένειας, αντί να ζουν για χρόνια σε ιδρυματικές δομές, είτε αυτές είναι ιδιωτικές, είτε δημόσιες. Κανένα ίδρυμα, όσο καλό και αν είναι, δεν μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει μια οικογένεια που προσφέρει αγάπη, σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Το Γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, από την υπογραφή του σχετικού Μνημονίου Συνεργασίας τον Ιουλίου 2020, για τη δημιουργία εναλλακτικών μοντέλων που καθιστούν δυνατή τη σταδιακή εγκατάλειψη της ιδρυματικής φροντίδας στη χώρα. Αυτά περιλαμβάνουν, πρωτίστως τη λειτουργία ενός εθνικού συστήματος ανάδοχης φροντίδας, αλλά και την ανάπτυξη προγραμμάτων Ημιαυτόνομης Διαβίωσης, τα οποία επιτρέπουν σε εφήβους να εξέλθουν από ιδρυματικές δομές και να ζήσουν σε διαμερίσματα, με την επαγγελματική υποστήριξη κοινωνικών λειτουργών, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση τους στην ενηλικίωση.
Όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να μεγαλώνουν και να αναπτύσσονται στην αγκαλιά μιας οικογένειας που τα αγαπά, τα καταλαβαίνει και τα υποστηρίζει. Αυτό αποτελείτο βέλτιστο συμφέρον των παιδιών και για αυτό η αναδοχή πρέπει να έχει προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων μοντέλων παιδικής προστασίας. Το Γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα εξακολουθεί να υποστηρίζει πλήρως το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων καθώς και όλους τους φορείς στην επίτευξη του στόχου αυτού για κάθε παιδί στην Ελλάδα».
Την απόφαση χαιρετίζει ο Συνήγορος του Πολίτη
«Ο Συνήγορος του Πολίτη χαιρετίζει την θέσπιση προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με την ΚΥΑ υπ’ αριθ. 40494/03.05.2022, ως μία ιδιαίτερα θετική εξέλιξη στην κατεύθυνση της προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αλλά και ως ένα ακόμη βήμα για την προαγωγή της αποϊδρυματοποίησης, σε ευθυγράμμιση με τις σύγχρονες θεσμικές επιταγές.
Η Ανεξάρτητη Αρχή ήδη με την Ειδική της Έκθεση «Από το ίδρυμα στην κοινότητα: Εναλλακτική φροντίδα ευάλωτων παιδιών και υποστήριξη οικογενειών» (Αύγουστος 2020), καθώς και με παλαιότερες παρεμβάσεις της, έχει επισημάνει την αυξημένη σημασία και την ανάγκη εισαγωγής ενός πλαισίου λειτουργίας για τα ιδρύματα φιλοξενίας ανηλίκων, ιδίως τις μονάδες παιδικής προστασίας που υπάγονται στα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), οι οποίες παρουσιάζουν προβληματική ανομοιογένεια ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους και την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας στα φιλοξενούμενα παιδιά.
Περαιτέρω, μία σειρά από προβλέψεις που περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη κανονιστική πράξη, αξιολογούνται ως σημαντικές για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των παιδιών που διαβιούν σε ιδρύματα. Ιδίως οι ρητές αναφορές σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις των φορέων, όπως ενδεικτικά η προστασία των παιδιών από κακοποίηση (σε συνδυασμό με τις πρόσφατες ρυθμίσεις του ν.4837/21), η ενημέρωση των παιδιών για τα θέματα που τα αφορούν και η ακρόαση των απόψεών τους, η προστασία της ιδιωτικής τους ζωής από την έκθεση σε ΜΜΕ, η διασφάλιση της πλήρους εκπαιδευτικής τους ένταξης και η συμμετοχή τους σε κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, καθώς και η διατήρηση επαφής με συγγενικά και άλλα πρόσωπα εκτός του ιδρύματος, αποτελούν μία επιπλέον ασφαλιστική δικλείδα σεβασμού της προσωπικότητας τους σε τομείς στους οποίους κατά καιρούς ο Συνήγορος έχει διαπιστώσει και επισημάνει πληθώρα παραβιάσεων.
Η Αρχή, σε συνέχεια και των παρατηρήσεών της στο σχέδιο της ΚΥΑ, επιφυλάσσεται να υποβάλει το επόμενο διάστημα περαιτέρω προτάσεις ως προς επιμέρους προβλέψεις του θεσπισθέντος πλαισίου, εστιάζοντας στην ανάγκη να διασφαλίζεται με τον βέλτιστο τρόπο μέσω κατάλληλων ρυθμίσεων η σαφής οριοθέτηση των κανόνων λειτουργίας, η συστηματική και επαρκής εποπτεία και η παιδοκεντρική προσέγγιση σε όλους τους χώρους όπου διαβιούν παιδιά και ιδίως οι πλέον ευάλωτοι πληθυσμοί ανηλίκων, αλλά και η σταδιακή εγκατάλειψη του μοντέλου ιδρυματικής φροντίδας στη χώρα μας».
