Με ή χωρίς τη βοήθεια ενός σπουδαίου συμβούλου γάμου, δεν λείπουν οι τρόποι για να δουλέψεις προκειμένου να κατανοήσεις καλύτερα τον ρόλο που παίζουν οι δικές σου εμπειρίες στα σκαμπανεβάσματα των σχέσεών σου. Μία από τις πιο πολυσυζητημένες μεθόδους αυτές τις μέρες είναι η θεωρία της προσκόλλησης. Αν και η μελέτη του συναισθηματικού δεσμού έχει τις ρίζες της στην παιδική ανάπτυξη, χρησιμοποιείται συχνά για να βοηθήσει τους ενήλικες -ιδιαίτερα εκείνους που βρίσκονται σε ρομαντικές σχέσεις- να κατανοήσουν γιατί συμπεριφέρονται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται στους συντρόφους τους.

«Τα στιλ προσκόλλησης δημιουργούνται για εμάς από νωρίς, πριν συνειδητοποιήσουμε πραγματικά ότι μπορεί να συμβαίνει κάτι, και στη συνέχεια παίρνουμε αυτές τις προσδοκίες μαζί μας σε όλη μας τη ζωή», λέει η LindseyHoskins, Ph.D., και αδειούχος θεραπεύτρια ζευγαριών και οικογενειών στο Brides.com. «Βλέπουμε πολλές ομοιότητες μεταξύ του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι σχέσεις γονέων-παιδιών και του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι στενές σχέσεις».

Ξεκινώντας από τον Βρετανό ψυχαναλυτή John Bowlbyστα μέσα της δεκαετίας του 1900, έχουν διεξαχθεί δεκαετίες ερευνών για την περαιτέρω κατανόηση της θεωρίας της προσκόλλησης. Συνέχισε να διαβάζεις για να μάθεις περισσότερα για την έννοια, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων ειδώνπροσκόλλησης, του τρόπου με τον οποίο αυτά τα είδηπροσκόλλησης επηρεάζουν τις σχέσεις και του τι μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις το δικό σου στιλ προσκόλλησης.

Το «delusionship» είναι ο νέος όρος για την ερωτική σου κατάσταση κι έχει γίνει viral στο Tik Tok

Τι είναι η θεωρία της προσκόλλησης;

Η έρευνα του Bowlby ξεκίνησε με μια φαινομενικά απλή αναζήτηση: ήθελε να καταλάβει γιατί τα μωρά αναστατώνονται όταν αποχωρίζονται τους φροντιστές τους. «Ο Bowlby παρατήρησε ότι, σε διάφορα είδη θηλαστικών, όταν ένας γονέας φεύγει από την άμεση περιοχή του παιδιού και το παιδί δεν μπορεί να δει ή να ακούσει τον γονέα ή να γνωρίζει ότι είναι κοντά, το βρέφος τείνει να βιώνει κάποιου είδους στεναχώρια», εξηγεί η Hoskins. Επειδή αυτές οι συμπεριφορές δεν περιορίζονταν μόνο στα ανθρώπινα μωρά, ο Bowlbyκατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αντίδραση αυτή πρέπει να εξυπηρετεί κάποιου είδους εξελικτικό σκοπό, και επομένως να είναι έμφυτη στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Ο Bowlby θεώρησε ότι υπάρχει μια πρωταρχική φιγούρα προσκόλλησης -συχνά περισσότερες από μία, στην περίπτωση των ανθρώπινων βρεφών- και αυτή η φιγούρα παρέχει όλα όσα χρειάζεται ένα βρέφος που δεν είναι σε θέση να επιβιώσει μόνο του για να επιβιώσει και να νιώσει ασφάλεια (προστασία, υποστήριξη, φροντίδα, τροφή κ.λπ.). «Εξελικτικά, τα βρέφη που καταφέρνουν να διατηρήσουν μια στενή σχέση με την πρωταρχική τους φιγούρα προσκόλλησης έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν, ενώ τα βρέφη που δεν είναι σε θέση να το κάνουν αυτό έχουν λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσουν», προσθέτει η Hoskins.

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, οι ψυχολόγοι MaryAinsworth και Harry Harlow επέκτειναν την έρευνα αυτή, εξετάζοντας τους τρόπους με τους οποίους τα στυλ και οι πρακτικές φροντίδας επηρεάζουν την ανάπτυξη της προσκόλλησης. «Αν κοινωνικοποιηθούμε στην παιδική ηλικία και μεγαλώνουμε πιστεύοντας ότι οι γονείς μας είναι αξιόπιστοι, ότι είμαστε ασφαλείς και ότι οι ανάγκες μας θα ικανοποιηθούν αν τις εκφράσουμε, τότε θα το πιστεύουμε και ως ενήλικες», εξηγεί ηHoskins. «Αν όμως κοινωνικοποιηθούμε ως παιδιά να πιστεύουμε ότι οι γονείς είναι αναξιόπιστοι ή ότι πρόκειται να μας ντροπιάσουν επειδή εκφράζουμε συναισθήματα, τότε θα πάρουμε αυτές τις προσδοκίες μαζί μας στις ενήλικες σχέσεις μας».

Η έρευνα αυτή κατέληξε τελικά στη διατύπωση τεσσάρων στιλ προσκόλλησης, τα οποία είναι το άμεσο αποτέλεσμα και συχνά εξηγούνται από τις πρώιμες σχέσεις μεταξύ παιδιού και φροντιστή.

Πώς ο διαλογισμός μπορεί να βοηθήσει με την επικοινωνία στη σχέση σoυ

Ποια είναι τα τέσσερα είδη προσκόλλησης;

Τύπος ασφαλούς προσκόλλησης

«Το ασφαλές είναι το υγιές στιλ προσκόλλησης», λέει ηHoskins. «Τα άλλα είναι ανθυγιεινά με διαφορετικούς τρόπους». Στα ασφαλή σενάρια, το παιδί αντιλαμβάνεται τον γονέα ή τον φροντιστή του ως προσεκτικό, ανταποκρινόμενο, στοργικό και αξιόπιστο. «Το παιδί μπορεί να λάβει επιβεβαίωση και επικύρωση από τον γονέα χωρίς αντικρουόμενα μηνύματα και αυτό κάνει το παιδί να αισθάνεται ασφαλές, παρηγορημένο και πολύτιμο», συνεχίζει η Hoskins. Οι γονείς που επιδεικνύουν αυτή τη συμπεριφορά πιθανότατα αναπτύχθηκαν και οι ίδιοι σε ασφαλή περιβάλλοντα.

Αποφευκτικό είδος προσκόλλησης

Αυτό το είδος προσκόλλησης, το οποίο μερικές φορές αποκαλείται απορριπτικό-αποφευκτικό ή αγχώδες-αποφευκτικό, προκύπτει από μια σχέση γονέα-παιδιού όπου το παιδί συχνά αφηνόταν μόνο του. «Αναμένεται να είναι πιο ανεξάρτητα από ό,τι είναι αναπτυξιακά κατάλληλο για την ηλικία τους και μερικές φορές επιπλήττονται για συμπεριφορές που ο γονέας αντιλαμβάνεται ως ανήμπορες ή ενδεικτικές εξάρτησης», λέει η Hoskins. Σε αυτά τα σενάρια, οι γονείς είναι συχνά αμελείς, αδιάφοροι ή απασχολημένοι εστιάζοντας σε άλλα πράγματα. Τα στιλ γονέων που δίνουν προτεραιότητα σε μετρήσεις απόδοσης (βαθμοί, επιτυχία στον αθλητισμό, σωματική ομορφιά κ.λπ.) έναντι του πώς αισθάνεται το παιδί μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε ένα αποφευκτικό είδος προσκόλλησης.

Αγχώδες είδος προσκόλλησης

Το αγχώδες είδος προσκόλλησης προκύπτει από σχέσεις γονέα-παιδιού όπου οι αντιδράσεις του γονέα είναι ασυνεπείς. Κάποιες φορές οι ανάγκες ικανοποιούνται και άλλες φορές αγνοούνται, χωρίς πραγματικά διακριτή λογική για το γιατί. «Αυτό δημιουργεί μια αδυναμία πρόβλεψης του τι πρόκειται να συμβεί όταν υπάρχει μια ανάγκη», λέει η Hoskins. «Δεδομένου ότι τα παιδιά ευδοκιμούν στη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα, αυτές οι ασυνεπείς αντιδράσεις προκαλούν μεγάλη σύγχυση και αποσταθεροποίηση».

Αποδιοργανωμένο είδος προσκόλλησης

Μερικές φορές αναφέρεται ως φοβικό-αποφευκτικό, αυτό το πιο σπάνιο και πιο πρόσφατα διατυπωμένο στιλ προσκόλλησης εμφανίζεται όταν συμβαίνουν πολύ έντονες αρνητικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία. «Τα παιδιά μπορεί να βιώνουν φόβο για τους γονείς τους, γεγονός που προκαλεί σύγχυση, επειδή είναι αντίθετο με το ένστικτο ότι ο γονέας πρέπει να είναι μια ασφαλής και έμπιστη παρουσία», λέει η Hoskins.

Η δυαδικότητα του φόβου και της άνεσης στον φροντιστή μπορεί να οδηγήσει σε πολύ χαοτικές ή αποδιοργανωμένες συμπεριφορές.

Πώς επηρεάζουν τα είδη προσκόλλησης τις σχέσεις;

Παρακάτω, η Hoskins αναλύει τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με καθένα από τα τέσσερα στυλ προσκόλλησης – και προσδιορίζει πώς αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά μια σχέση.

Τύπος ασφαλούς προσκόλλησης

• Καλός στον εντοπισμό, τη διατύπωση και τη ρύθμιση των συναισθημάτων

• Τακτική επικοινωνία της αγάπης και της δέσμευσης

• Δίνει προτεραιότητα στο να κάνει τον σύντροφό του να νιώθει ότι τον εκτιμούν

• Ικανός να ζητήσει υποστήριξη και να αναζητήσει υποστήριξη από κατάλληλους πόρους

• Υγιές επίπεδο αυτοεκτίμησης

• Δεν ζηλεύει συχνά

• Υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης

• Τείνει να αναζητά συντρόφους που παρουσιάζουν επίσης το ασφαλές στυλ προσκόλλησης

Αποφευκτικό στιλ προσκόλλησης

• Αποφεύγει σταθερά την οικειότητα (τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική)

• Επικεντρώνεται στην ανεξαρτησία

• Αισθάνεται άβολα όταν εκφράζει συναισθήματα

• Απορρίπτει τους άλλους και τα συναισθήματα ή τις ανάγκες τους

• Δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τους άλλους

• Μεγάλη ανάγκη για χρόνο για τον εαυτό του, μπορεί να περιγράφει τον εαυτό του ως εσωστρεφή

• Προκλήσεις δέσμευσης

• Συχνά δημιουργεί και διατηρεί μεγάλη απόσταση στις σχέσεις του

• Δεν δημιουργεί μόνιμες σχέσεις

• Μπορεί να επιδίδεται σε κωλυσιεργία ή απόρριψη όταν η σχέση αρχίζει να φαίνεται πολύ σοβαρή

Αγχώδες στιλ προσκόλλησης

• Συχνά προσκολλημένος

• Πολύ ευαίσθητος στην κριτική

• Συχνά δυσκολεύεται να μείνει μόνος

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση

• Απαιτεί συνεχή ανατροφοδότηση, επικύρωση και επιβεβαίωση

• Φόβος απόρριψης και εγκατάλειψης

• Αισθάνεται ανάξιος της αγάπης ή μιας υγιούς σχέσης

• Μεγάλη ανάγκη για την έγκριση των άλλων

• Προβλήματα με τη ζήλια και τη δυσπιστία

• Συνήθως αναπτύσσει μια σχέση συν-εξάρτησης

• Συχνά επιδιώκει το αποφευκτικό στυλ προσκόλλησης και το αντίστροφο

Αποδιοργανωμένο στυλ προσκόλλησης

• Μείγμα αποφευκτικού και αγχώδους στυλ προσκόλλησης

• Έντονος φόβος απόρριψης

• Αδυναμία ρύθμισης των συναισθημάτων

• Θα επιδεικνύει συχνά αντιφατική συμπεριφορά ή θα στέλνει ανάμεικτα μηνύματα στις σχέσεις

• Υψηλά επίπεδα άγχους

• Δυσκολία στην εμπιστοσύνη προς τους άλλους

• Μπορεί να πάσχουν από διαταραχές της διάθεσης, διαταραχές της προσωπικότητας ή άλλες προκλήσεις ψυχικής υγείας

• Μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα κατάχρησης ουσιών ή αυτοτραυματισμού

Μπορείς να αλλάξεις το είδος προσκόλλησής σου

«Ένας από τους λόγους για τους οποίους ξοδέψαμε τόσο πολύ χρόνο για να το ερευνήσουμε αυτό το θέμα, είναι ότι μπορεί να αλλάξει και ότι υπάρχουν τρόποι να βελτιώσει κανείς την εμπειρία των σχέσεων» λέει η Hoskins. Τα άτομα με αποφευκτικό ή αγχώδες στυλ προσκόλλησης μπορούν να γίνουν πιο ασφαλή ως αποτέλεσμα μιας σχέσης με κάποιον με ασφαλές στιλ προσκόλλησης, αλλά ισχύει και το αντίστροφο – το στιλ προσκόλλησης μπορεί επίσης να αλλάξει προς το χειρότερο, αν οι εμπειρίες σου δεν είναι σύμφωνες με τις προσδοκίες σου.

«Υπάρχουν επίσης πολλά πράγματα που μπορείτε να δουλέψετε σε ατομικό επίπεδο για να δημιουργήσετε ασφαλείς δεσμούς», προσθέτει η Hoskins. Η επεξεργασία του τραύματος, η οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης, η εξάσκηση στη διεκδικητικότητα και την αυτοαποδοχή, ο εντοπισμός των εκλυτικώνπαραγόντων, η εκμάθηση της αυτοκαταστροφής και η αύξηση των δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων είναι όλοι τρόποι για να φτάσετε σε ένα υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας της σχέσης.