Θέμα χρόνου αποτελεί η κήρυξη -επισήμως- της ολοκλήρωσης των επιχειρήσεων διάσωσης στη γειτονική Τουρκία, θέτοντας τέλος τόσο στο μορατόριουμ μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, όσο και στην περίοδο ανοχής απέναντι στον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα βρεθεί αντιμέτωπος με την επόμενη ημέρα των πληγεισών περιοχών.
Σε μια πρώτη γραμμή άμυνας, αλλά και απόδοσης ευθυνών, με αμείωτη ένταση συνεχίζεται το κυνηγητό των εργολάβων, καθώς ο αριθμός των νεκρών θα αποτελέσει ένα «ζοφερό ορόσημο» της τουρκικής Ιστορίας, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές. Κατά το Τουρκικό Κέντρο Συντονισμού Έκτακτης Ανάγκης SAKOM, οι θάνατοι ξεπέρασαν χθες τους 31.643, πλησιάζοντας τον αριθμό των 32.962 πολιτών, οι οποίοι είχαν χαθεί στο φονικό σεισμό του 1939, με αρκετούς Τούρκους πολίτες να εγκαλούν δημοσίως πλέον την κυβέρνηση για έλλειψη κατάλληλης αντισεισμικής προστασίας.
Στο στόχαστρο των τουρκικών Αρχών έχουν τεθεί 163 άτομα του κατασκευαστικού κλάδου στη γειτονική χώρα, ενώ οκτώ έχουν συλληφθεί και 48 βρίσκονται υπό κράτηση, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Κατά το ίδιο πρακτορείο, οι οκτώ που συνελήφθησαν τελούν εν αναμονή της δίκης, τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες από τις εισαγγελικές Αρχές, αλλά άγνωστη παραμένει μέχρι αυτήν την ώρα η λίστα με τα αδικήματα, με τα οποία βαρύνονται. Η αίσθηση, πάντως, ότι οι συλλήψεις θα ενταθούν είναι κάτι περισσότερο από διάχυτη στη γειτονική χώρα, καθώς οι ηγέτες της αντιπολίτευσης περιμένουν το πέρας των ερευνών, για να ξιφουλκήσουν κατά του Ερντογάν.
Επισκεπτόμενος χθες το Ντιγιαρμπακίρ, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Τουρκίας Μπεκίρ Μποζντάγ γνωστοποίησε ότι πραγματοποιούνται παράλληλες δικαστικές έρευνες σε όλες τις περιοχές που επλήγησαν από το σεισμό, λέγοντας πως «μερικά από τα κτίρια είναι 30 ετών, άλλα είναι παλαιότερα, άλλα 20 και μερικά χτίστηκαν πιο πρόσφατα, επομένως οι δήμοι μας έχουν αυτές τις πληροφορίες». Και πρόσθεσε: «Οι έλεγχοι υπόκεινται στην αξιολόγηση αυτών των πληροφοριών και οι εισαγγελείς μας διενεργούν έρευνες για να προσδιορίσουν ποιος εμπλέκεται σε αυτές τις κατασκευές».
Μετάθεση ευθυνών
Για αρκετούς αναλυτές, η καταδίωξη των εργολάβων υποδηλώνει μια πρώτη προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να μεταθέσει τις ευθύνες της, όταν έχει βρεθεί αντιμέτωπη με «το χειρότερο γεγονός των τελευταίων 100 ετών σε αυτήν την περιοχή», σύμφωνα με τον επικεφαλής της βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών Μάρτιν Γκρίφιθς. Ιδίως όταν οι σεισμοί που προηγήθηκαν, αυστηροποίησαν σημαντικά τους οικοδομικούς κανονισμούς, τουλάχιστον θεωρητικά, με την κυβέρνηση να ελέγχεται τώρα ως προς την αδυναμία επίβλεψης της εφαρμογής των μέτρων αντισεισμικής προστασίας.
Ενώ ο σεισμός και οι μετασεισμοί του αποτελούσαν «ένα πολύ ισχυρό γεγονός που θα αμφισβητούσε ακόμη και κτίρια που συμμορφώνονται με τον κώδικα», η κλίμακα της ζημιάς δείχνει ότι τα κτίρια δεν πληρούσαν τα πρότυπα ασφαλείας, τόνισε στο CNN o Γιασεμίν Ντιντέμ Ακτάς, λέκτορας στο University College του Λονδίνου, συμπληρώνοντας πως «αυτό που βλέπουμε εδώ σίγουρα μας λέει ότι κάτι δεν πάει καλά σε αυτά τα κτίρια και μπορεί να είναι ότι δεν σχεδιάστηκαν σύμφωνα με τον κώδικα εξαρχής ή η υλοποίησή τους δεν σχεδιάστηκε σωστά».
Οι προεκλογικές αμνηστίες
Σε αυτό το κλίμα, προστίθεται η κριτική προς τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφορικά με τις «αμνηστίες» που φέρεται να παρείχε η κυβέρνησή του σε σειρά από εργολάβους, επιτρέποντας την ολοκλήρωση κατασκευαστικών έργων, χωρίς αυτά να πληρούν τους απαραίτητους όρους αντισεισμικής προστασίας. Με δεδομένη τη ροπή της κυβέρνησης Ερντογάν προς την μαζική και ταχεία ανοικοδόμηση τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι «αμνηστίες» αποτέλεσαν κατά κόρον το όχημα αναπαλαίωσης ή ανακατασκευής παλαιών κτιρίων, που είχαν κατασκευαστεί ερήμην των προδιαγραφών του οικοδομικού κώδικα.
Σύμφωνα με το CNN, η τελευταία «αμνηστία» προς τους εργολάβους δόθηκε το 2018 κι ενώ ήταν σε γνώση της κυβέρνησης ότι περισσότερο από το 50% των κτιρίων στη χώρα δεν πληρούσαν τον οικοδομικό κώδικα. Μια ακόμη παράμετρος που έρχεται μοιραία στο φως είναι η χρονική στιγμή της παροχής κάθε φορά αμνηστιών, καθώς αυτή συνέπιπτε με τις κάθε φορά προεκλογικές περιόδους, λειτουργώντας ως κίνητρο για την επιλογή της ψήφου. Στο ίδιο πλαίσιο, σημαίνοντα ρόλο στην καταστρατήγηση του οικοδομικού κανονισμού φέρεται να έχουν διαδραματίσει και οι τοπικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι δεν αποκλείεται να αποτελέσουν το δεύτερο στόχο της κυβέρνησης, κατηγορούμενοι για αμέλεια ή διαφθορά.
Αντιμέτωπος με την αντιπολίτευση
